پس از کودتا دکتر «دونالد. ن. ویلبر» از مأموران بلندپایه سیا، که در طراحی و اجرای کودتای 28 مرداد 1332 نقش مهمی داشت و از جزئیات آن اقدام تبهکارانه آگاهی داشت، گزارشی از فراین اجرای کودتا تهیه کرد و در اختیار مقامات امریکا قرار داد.
نقش کلیدی که گروه ماموران اطلاعاتی امریکایی درکودتا ایفا کرده بودند یکی از عوامل عمده روابط نزدیک پهلوی و ایالات متحده بودند . نقطه اتصال این روابط ، اتحاد اقتصادی و سیاسی روز ولت _ رشیدیان بود....
کودتای ۲۸ مرداد کودتایی است که با طرح و حمایت مالی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، علیه دولت دکتر محمد مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید.
جمال الدین اخوی (وزیر دادگستری)
ابوالقاسم پناهی (وزیر کار)
جهانشاه صالح (وزیر بهداری)
حسین عدل (وزیر کشاورزی)
رضا جعفری (کفیل وزارت فرهنگ)
عباس فرزانگان (کفیل وزارت پست و تلگراف و تلفن)
عباس گرزن (وزیر راه)
عبدالله انتظام (وزیر امور خارجه)
عبدالله هدایت (وزیر جنگ)
علی ...
نظام سلطه برای اجرای سیاست مورد نظر خود، دو جریان را نشانه رفت. نخستین جریان، جریان مذهبی به رهبری علما و روحانیون مانند آیتالله کاشانی و آقای لنکرانی بود. برای اینکه تعداد زیادی از روحانیون مانند آیتالله سید رضا زنجانی از پیشتازان نهضت ملی شدن صنعت نفت بودند مردم نیز همراه رهبران خود بودند.
دولت آمریکا در آن سالها یعنی سالهای 1329 -1330 از ملی کردن صنعت نفت پشتیبانی می کرد حتی به انگلستان فشار می آورد که قانون ملی کردن نفت را به رسمیت بشناسد بنابراین سیاست آمریکا و انگلستان هم در تضاد بود و این تضاید باید دولت مصدق از آن استفاده می کرد و قانون ملی کردن نفت را اجرا می کرد اما اینکه چرا در خلال دو سال و چهار ماه نخست وزیر مصدق این عوامل ...
با پیروزی کودتا که با امکانات مالی بریتانیا و آمریکا و حضور عوامل داخلی در صحنه به انجام رسید، شاه دوباره به کشور بازگشت. تقریبا تمامی مدیران و کارگزاران دولت مصدق بازداشت شدند. برخی مثل دکتر فاطمی به اعدام محکوم شدند و دیگرانی به زندان. در این میان اعضای فعال حزب توده نیز دستگیر و برخی افسران تودهای اعدام شدند. سران حزب نیز به خارج از کشور گریختند....
در آن زمان، تعداد کمی از ایرانشناسان یا ناظرین سیاسی، اهمیت درازمدت آنچه را که در حال وقوع بود، درک میکردند. «تی. کویلریانگ» از دانشگاه پرینستون، در این مورد استثناء است. وی شاهد دست اول احساسات ضدآمریکایی در ایران در واکنش نسبت به موافقتنامة وضعیت نیروها، یا همان کاپیتولاسیون بود. یانگ در ماه آوریل 1965، طی مقالهای در دانشگاه هاروارد، موقعیت را ...
در واقع دکتر مصدق به جای استفاده از ظرفیت¬های موجود در مجلس، از ابتدای به قدرت رسیدن خود به تضعیف و بی اهمیت جلوه دادن مجلس پرداخت و گفت هرجا که مردم هستند، مجلس همانجاست.
چند ماه پس از کودتای 28 مرداد دکتر دانلد. ان. ویلبر مأمور ارشد سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا و یکی از طراحان و فعالان اصلی کودتا جزوه ای به نام « سرنگونی مصدق، نخست وزیر ایران» تهیه کرد که در آن ضمن بیان چگونگی شکل گیری پروژه کودتا به نام پروژه آژاکس، به شرح رویدادهایی پرداخته است که منجر به سرنگونی دکتر محمد مصدق شد ...
پس از شکست کودتای ۲۵ مرداد ۱۳۳۲، بازداشت کودتاچیان آغاز شد، در این بین خبر از یک چمدان اطلاعات مرتبط با کودتا در اتاق ارنست پرون به میان آمد و در پی آن بازداشت افرادی همچون هیراد، رییس دفتر شاه، کسرائی از اعضای گارد شاهنشاهی، بقایی و زهری از اعضای حزب واحد مجلس هفدهم و بسیاری از نظامیان که در میان آنها، نام سرهنگ نصیری، سرلشگر باتمانقلیچ و سرتیپ شیبانی ...
با وجود پیروزی عظیم نهضت ملی ایران در سی ام تیر 1331 و تصویب قانون اختیارات در مجلس، دولت دکتر مصدق نتوانست مدت درازی استوار بماند و بی تردید یکی از علل آن دخالت های عمال امریکا و انگلیس در ایران بود.
« یانکی برو خانهات». این یکی از شعارهایی است که در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت، بر دیوارهای تهران نوشته است. دولت فضلالله زاهدی که با سرنگونی مصدق و شکست نهضت ملی، قدرت را به دست گرفته بود دستور داد که آثار این خیزش مردمی علیه استعمار انگلیس و آمریکا از بین برده شود.
روز هفدهم بهمن ماه سال 1332 آقای تورکیلد ریبر از طرف دولت آمریکا و نیز اوایل اسفند همان سال ، از هیئتی از نمایندگان کنسرسیوم برای شروع مذاکرات ، دعوت به عمل آمد تا درباره قرار داد جدید ، به بحث بپردازند . اوریل هاردین از شرکت نفت استاندارد نیوجرزی ، لودن از شرکت نفت رویال دوچ شل ، وسنو از شرکت نفت انگلیس و ایران در اواخر فروردین 1333 وارد تهران شدند ...